کریسمس، جشنی است که در سراسر جهان در ۲۵ دسامبر برگزار میشود و ریشههای عمیقی در تاریخ و فرهنگ دارد. این جشن، هم یک رویداد مذهبی مقدس برای مسیحیان است و هم یک پدیده فرهنگی و تجاری که در سراسر جهان با سنتها و آداب و رسوم متنوع گرامی داشته میشود. در ادامه این مطلب از سیر جهان به بررسی کریسمس و بابانوئل خواهیم پرداخت.
ریشههای تاریخی و معنای کریسمس
واژه “کریسمس” از عبارت “Christes maesse” در زبان انگلیسی قدیم به معنای “جشن مسیح” گرفته شده است. این جشن، یادبود تولد عیسی مسیح، پیامبر مسیحیت، است. اما ریشههای این جشن به دوران باستان بازمیگردد و با جشنهای دیگری مانند “یول” (جشن انقلاب زمستانی) در فرهنگهای اسکاندیناوی و جشن “زحل” (Saturnalia) در روم باستان مرتبط است. جشن زحل، جشنی برای خدای زحل (کیوان) بود که با مهمانیها، تبادل هدایا و وارونه شدن نقشهای اجتماعی همراه بود.
بابانوئل، نماد شادی و بخشندگی کریسمس
یکی از مهمترین نمادهای کریسمس، شخصیت خیالی بابانوئل است. افسانهی بابانوئل به سنت نیکلاس، یک اسقف قرن چهارمی در ترکیه، بازمیگردد که به خاطر نیکوکاری و کمک به نیازمندان شهرت داشت. بابانوئل، با لباس قرمز، ریش سفید و کیسهای پر از هدایا، نماد شادی، بخشندگی و مهربانی در کریسمس است و با سورتمهای که توسط گوزنهایش کشیده میشود، در شب کریسمس به خانهها میرود و هدایایی را برای کودکان میآورد.
آیینها و سنتهای کریسمس
جشن کریسمس با آیینها و سنتهای متنوعی همراه است که در کشورهای مختلف، با تفاوتهایی برگزار میشود. از جمله این آیینها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تزئین درخت کریسمس: درخت کاج، یکی از نمادهای اصلی کریسمس است که با تزئینات رنگارنگ، چراغها و ستارهها آراسته میشود. این سنت، ریشه در جشنهای زمستانی باستانی دارد که در آن، درختان به عنوان نماد امید و زندگی دوباره تزئین میشدند.
- هدیه دادن: تبادل هدایا، یکی از مهمترین سنتهای کریسمس است که نماد محبت، دوستی و بخشندگی است.
- جمع شدن خانواده و دوستان: کریسمس، زمانی برای گردهمایی خانواده و دوستان و گذراندن اوقات خوش با یکدیگر است.
- حضور در کلیسا: مسیحیان در روز کریسمس، به کلیسا میروند و در مراسم مذهبی شرکت میکنند.
- تهیه و صرف غذاهای سنتی: در کریسمس، غذاهای سنتی و ویژهای تهیه و صرف میشود که بسته به فرهنگ و سنت هر کشور، متفاوت است.
تکامل کریسمس در طول زمان
در سالهای اولیه مسیحیت، عید پاک، تعطیلات اصلی سال بود و تولد عیسی جشن گرفته نمیشد. در قرن چهارم، مقامات کلیسا تصمیم گرفتند تولد عیسی را به عنوان یک تعطیلات رسمی اعلام کنند. انتخاب ۲۵ دسامبر به عنوان روز کریسمس، به احتمال زیاد، با هدف جایگزینی جشنهای زمستانی باستانی و جذب پیروان بیشتر صورت گرفت.
در قرون وسطی، کریسمس به تدریج جایگزین جشنهای بتپرستی شد و با مراسم مذهبی، کارناوالها و جشنهای مردمی همراه بود. در قرن هفدهم، در دوران حکومت الیور کرومول در انگلستان، جشن کریسمس لغو شد، اما با بازگشت چارلز دوم به قدرت، این جشن دوباره احیا شد.
در قرن نوزدهم، کریسمس در آمریکا نیز به تدریج جایگاه خود را پیدا کرد و به یک تعطیلات خانوادگی و صلحآمیز تبدیل شد. نویسندگانی مانند واشنگتن ایروینگ و چارلز دیکنز، با آثار خود، به رواج این جشن کمک کردند و آن را به عنوان نمادی از نیکوکاری، مهربانی و ارزشهای خانوادگی معرفی کردند.
کریسمس در جهان امروز
امروزه، کریسمس در سراسر جهان جشن گرفته میشود و به یک پدیدهی جهانی تبدیل شده است. این جشن، با وجود ریشههای مذهبی خود، به یک فرصت برای شادی، دورهمی، تبادل هدایا و جشن گرفتن با خانواده و دوستان تبدیل شده است. کریسمس، نمادی از امید، صلح و بخشندگی است و در قلب بسیاری از مردم جهان، جایگاه ویژهای دارد.
با وجود تفاوتها در آداب و رسوم، کریسمس در سراسر جهان، پیام مشترکی را منتقل میکند. امید به آیندهای روشن، مهربانی نسبت به دیگران و ارزش قائل شدن برای روابط انسانی از جمله این پیامها است. این جشن، فرصتی خواهد بود برای بازنگری در ارزشهای زندگی، قدردانی از داشتهها و تلاش برای ساختن جهانی بهتر.